مقالات آموزشی

تاثیر اکتان بر عملکرد موتور

اوکتان
اوکتان

تاثیر اکتان بر عملکرد موتور

سر فصل‌های مقاله

موتورهای خودرو به‌عنوان قلب تپنده وسایل نقلیه، به سوخت مناسب و با کیفیت برای عملکرد بهینه نیاز دارند. یکی از عوامل مهمی که می‌تواند تأثیر قابل‌ توجهی بر کارایی موتور داشته باشد، عدد اکتان سوخت مصرفی است. اکتان یک معیار اندازه‌گیری برای نشان‌دادن مقاومت سوخت در برابر احتراق خودبه‌خودی است. این عدد مشخص می‌کند که سوخت تا چه حد می‌تواند تحت فشار و دمای بالا فشرده شده بدون اینکه به‌صورت خودبه‌خودی مشتعل شود.

به زبان ساده، هرچه عدد اکتان بالاتر باشد، سوخت مقاوم‌تر است و تنها با جرقه شمع و در زمان مناسب می‌سوزد. این عدد به‌صورت مستقیم بر نحوه احتراق سوخت در موتور و جلوگیری از مشکلاتی مانند ناک‌زدن تاثیر می‌گذارد. در این مطلب از مجله مدیران خودرو 777، به بررسی کامل مفهوم اکتان، تأثیر آن بر عملکرد موتور و اهمیت استفاده از سوخت مناسب می‌پردازیم، اما پیش از آن ابتدا باید تفاوت بین بنزین معمولی و سوپر را بشناسید.

تاثیر اکتان

تفاوت بنزین معمولی و سوپر

همان‌طور که می‌دانید در ایران دو نوع بنزین معمولی و سوپر عرضه می‌شود. تفاوت اصلی این دو نوع بنزین در عدد اکتان آن‌هاست.

  • بنزین معمولی دارای عدد اکتان 87 است.
  • بنزین سوپر دارای عدد اکتان 95 است.

این تفاوت در عدد اکتان باعث می‌شود بنزین سوپر نسبت به بنزین معمولی، دیرتر منفجر شود و برای خودروهایی که موتورهای با تراکم بالا دارند، مناسب‌تر باشد.

 

عدد اکتان و اهمیت آن در عملکرد سوخت

عدد اکتان (Octane Number) معیاری استاندارد برای سنجش عملکرد بنزین یا موتور است. عدد اکتان نشان‌دهنده میزان توانایی سوخت در متراکم‌شدن قبل از احتراق خودبه‌خودی است. هرچه عدد اکتان بالاتر باشد، سوخت می‌تواند فشار بیشتری را تحمل کند بدون اینکه خودبه‌خود منفجر شود.

سوخت‌هایی با عدد اکتان بالاتر معمولاً در موتورهای بنزینی با کارایی بالا و نسبت تراکم بیشتر استفاده می‌شوند، درحالی‌که سوخت‌های با عدد ستان بالا و اکتان پایین برای موتورهای دیزلی ایده‌آل هستند. در موتورهای دیزلی، برخلاف موتورهای بنزینی، هوا فشرده شده و سوخت مستقیماً به داخل موتور تزریق می‌شود.

عدد اکتان نه‌تنها بر میزان تحمل فشار تاثیر می‌گذارد، بلکه بر فرآیند احتراق نیز اثرگذار است. سوخت‌هایی با عدد اکتان بالا، مقاومت بیشتری در برابر احتراق خودبه‌خودی دارند. این ویژگی باعث می‌شود احتراق تنها پس‌از جرقه شمع آغاز شود و شعله به‌صورت یکنواخت و آرام‌سوز در سراسر اتاقک احتراق پخش شود. این ویژگی برای عملکرد بهینه موتور ضروری است.

یکی از تفاوت‌های اصلی بین بنزین سوپر و معمولی نیز عدد اکتان آن‌ها است. بنزین سوپر به دلیل عدد اکتان بالاتر، دیرتر از بنزین معمولی منفجر می‌شود، که این موضوع به عملکرد بهتر موتورهای با کارایی بالا کمک می‌کند.

تاثیر اکتان

ناک‌زدن موتور چیست و چرا خطرناک است؟

“ناک‌زدن” به احتراق ناگهانی و کنترل‌نشده سوخت در موتور گفته می‌شود. این پدیده معمولاً زمانی رخ می‌دهد که سوخت مصرفی خودرو، اکتانی کمتر از نیاز موتور داشته باشد یا فشار و دمای سیلندر بیش‌ازحد بالا برود. در چنین شرایطی، سوخت قبل از جرقه شمع و به‌دلیل فشار و دمای زیاد، به‌صورت خودبه‌خودی منفجر می‌شود. این احتراق غیر منتظره باعث ایجاد ضربات ناگهانی در موتور می‌شود که می‌تواند به قطعات داخلی آسیب برساند.

ناک‌زدن موتور نشانه‌هایی مشخص دارد. یکی از این نشانه‌ها صدایی شبیه به “چرق چرق” بوده که ممکن است هنگام بالارفتن از سربالایی یا حرکت با دور موتور پایین شنیده شود. این صدا، که در باور عمومی و حتی برخی مکانیک‌ها به اشتباه “صدای سوپاپ” نامیده می‌شود، در واقع نشان‌دهنده ناک‌زدن موتور است. در خودروهای توربوشارژ، این پدیده شدت بیشتری دارد، زیرا این موتورها به دلیل فشار بالاتر، نسبت به ناک‌زدن حساس‌تر هستند. علاوه‌بر صدای ناک، در این خودروها ممکن است تقه‌زدن موتور و شتاب‌گیری نامنظم نیز مشاهده شود.

ناک‌زدن اثرات مخربی بر موتور دارد که از آن جمله می‌توان به کاهش بازدهی و کارایی، آسیب جدی به اجزای داخلی موتور و همچنین کاهش طول عمر آن اشاره کرد. به‌علاوه مدت زمان انفجار سوخت در موتور اهمیت زیادی دارد؛ سوختی که خیلی سریع و کنترل‌نشده مشتعل شود، نه‌تنها خروجی موتور را کاهش می‌دهد، بلکه می‌تواند منجر به خرابی‌های فیزیکی در موتور شود. به همین دلیل، استفاده از سوخت با عدد اکتان مناسب برای عملکرد بهینه موتور، به‌ویژه در خودروهای توربوشارژ، امری ضروری است.

 

راه‌های جلوگیری از ناک زدن

به‌طور کل برای جلوگیری از ناک زدن سه راهکار وجود دارد:

  • استفاده از سوخت با عدد اکتان مناسب
  • نگهداری منظم خودرو و اطمینان از سلامت شمع‌ها و انژکتورها
  • تنظیم دقیق موتور و استفاده از توصیه‌های سازنده خودرو در مورد سوخت مناسب

چرا عدد اکتان اهمیت دارد؟

همانطور که توضیح داده شد عدد اکتان مقیاسی برای نشان‌دادن مقاومت بنزین یا دیگر سوخت‌ها در مقابل گرما، فشار و شروع احتراق خودبه‌خود (بدون جرقه) است. به زبان ساده، هرچه عدد اکتان یک سوخت بیشتر باشد، آن سوخت در مقابل پدیده احتراق مخرب فشار و گرما مقاوم‌تر است. عدد اکتان بنزین معمولی 87، بنزین ویژه 89 و بنزین سوپر 93 است.

درواقع عدد اکتان بنزین 90 یعنی کیفیت سوخت آن مخلوط 90 درصد سوخت ایزواکتان و 10 درصد هپتان است. از گذشته یکی از داغ‌ترین بحث‌ها، رقابت بسیار تنگاتنگ خودروهای دیزل و بنزینی بوده است. درواقع به دلیل عملکرد بهتر این نوع سوخت، همیشه انتخاب دوستداران خودرو بوده‌اند. سوخت دیزل به دلیل هزینه‌های مقرون ‌به‌صرفه‌تر همیشه انتخاب خانواده‌ها بوده است.

 

روش‌های اندازه‌گیری اکتان بنزین و اهمیت ترکیب‌بندی سوخت

در کشورهای مختلف روش‌های متفاوتی برای اندازه‌گیری اکتان بنزین وجود دارد. بعضی از بنزین‌ها مانند سوخت‌های مسابقه‌ای می‌توانند امتیاز بالاتر از 100 اکتان را کسب کنند. این امر را می‌توان با تغییردادن ترکیب‌بندی بنزین (با استفاده از اتانول، متانول، نیترومتان، سوخت سرب‌دار و غیره) انجام داد. دلیل این تغییر، رسیدن به امتیاز اکتان بالاتر و استفاده بهینه از فشار بالاتری است که در مواقع خاص مانند مسابقه مورد نیاز است.

تاثیر اکتان

نتیجه‌گیری

عدد اکتان یک معیار کلیدی برای عملکرد صحیح موتور خودرو است. استفاده از سوخت با اکتان مناسب باعث افزایش بازدهی موتور، کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری و بهبود تجربه رانندگی می‌شود. در شرایطی که دسترسی به بنزین سوپر محدود است، استفاده از مکمل‌های افزایش‌دهنده اکتان یا توجه بیشتر به شرایط نگهداری خودرو می‌تواند راهکار مناسبی باشد.

تلاش کردیم در این مطلب از مدیران خودرو 777 اطلاعات کاربردی در اختیار شما قرار دهیم تا به کمک آن بتوانید سوخت مناسب را برای خودروی خود انتخاب کنید و از مشکلات احتمالی ناشی از استفاده از سوخت نامناسب جلوگیری کنید.

سوالات شما عزیزان

1. چرا عدد اکتان برای موتورهای توربوشارژ اهمیت بیشتری دارد؟

عدد اکتان بالاتر در موتورهای توربوشارژ ضروری است، زیرا این موتورها در فشار بالاتری کار می‌کنند. سوخت با اکتان پایین در این شرایط ممکن است به‌سرعت مشتعل شود و منجر به ناک زدن شود که همین موضوع می‌تواند باعث آسیب جدی به قطعات موتور شود.

2. آیا استفاده از مکمل‌های افزایش‌دهنده اکتان جایگزین مناسبی برای بنزین سوپر است؟

در شرایطی که بنزین سوپر در دسترس نیست، مکمل‌های افزایش‌دهنده اکتان می‌توانند به بهبود عدد اکتان سوخت کمک کنند. اما این مکمل‌ها نمی‌توانند کاملاً جایگزین سوخت با کیفیت بالا شوند و بهتر است تنها در مواقع ضروری استفاده شوند.

3. چگونه می‌توان فهمید که عدد اکتان سوخت مناسب نیست؟

علائمی مانند صدای ناک‌زدن، کاهش شتاب‌گیری، تقه‌زدن موتور و کاهش کارایی می‌تواند نشان‌دهنده نامناسب‌بودن عدد اکتان سوخت مصرفی باشد. در این شرایط بهتر است از سوخت با اکتان بالاتر استفاده کنید یا موتور را بررسی کنید.

همراهان عزیز نمایندگی ۷۷۷

با توجه به محدودیت ظرفیت ثبت نام، فرم زیر را پر کنید تا کارشناسان ما جهت ثبت نام قطعی باشما ارتباط برقرار کنند.

نویسنده:

mvmchery

نظرات کاربران

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

نظرات کاربران

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *