راهنمای کامل خودروهای هیبریدی و برقی
راهنمای کامل خودروهای هیبریدی و برقی
خودروهای برقی در ابتدای قرن گذشته میلادی هم به شکل بسیار محدودی ساخته شدند اما فروش آنها رونق نگرفت اما خودروهای هیبریدی در دو دهه اخیر به میدان آمده‌اند و پیشرفت بسیار چشمگیری داشته‌اند.
سر فصل‌های مقاله
گرمای بی‌سابقه جهان در تابستان امسال، نشانه و دلیل روشنی بر تغییرات اقلیمی است و از نگاه کارشناسان محیط زیست این اتفاق، نتیجه تغییر در سبک زندگی بشر در 100 سال اخیر است. به خاطر افزایش کربن در جو زمین، بیش از یک دهه است که سختگیری بیشتری برای کاهش تولید گاز کربنیک از سوی دولت‌ها اعمال می‌شود.
یکی از راه‌حل‌های ابتدایی در این زمینه نیز تلاش برای کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی در خودروهای شخصی است و چند سالی است خودروهای هیبریدی (با معادل فارسی دونیرو) و برقی جایگاه ویژه‌ای در بازار جهانی پیدا کرده‌اند.
خودروهای برقی و هیبریدی در کاهش آلودگی هوا و کاهش مصرف سوخت فسیلی تاثیر به سزایی دارند و به همین دلیل است که اخیرا حضور این دو دسته جدید در بازار جهانی خودرو پررنگ‌تر از گذشته شده است.
در ایران نیز با توجه به شرایط اقتصادی و احتمال همیشگی برای افزایش قیمت سوخت و همچنین وضع تعرفه وارداتی بسیار کمتر برای خودروهای پاک نسبت به خودروهای کاملا بنزینی و احساس مسئولیت اجتماعی در قبال حفظ محیط زیست، به نظر می‌آید اقبال عمومی به استفاده از خودروهای هیبریدی و برقی رو به افزایش است.
البته پرسش اساسی این است که با توجه به بررسی همه جوانب، خودرو برقی برای استفاده مناسب‌تر است یا خودرو هیبریدی؟
مدیران خودرو 777 در این مطلب به دنبال پاسخ گفتن به این پرسش است.
خودرو هیبریدی یعنی چه؟
در تعریف عمومی، خودرو هایبرید (HYBRID) به معنی خودرویی است که از دو منبع برای تولید نیروی حرکتی استفاده می‌کند و عموما این دو منبع، شامل انرژی الکتریکی باتری و انرژی حرکتی موتور بنزینی است. خودروهای هیبریدی مدرن از حدود 25 سال گذشته وارد چرخه تولید شدند و امروزه در مقیاس وسیعی ساخته می‌شوند و توانسته‌اند بازار خاص خود را به وجود بیاورند.
تویوتا پریوس، به عنوان یکی از اولین و معروف‌ترین خودروهای هیبریدی، در سال ۱۹۹۷ معرفی شد و تا امروز چند نسل را به جهان معرفی کرده و محبوبیت زیادی نیز پیدا کرده است.
امروزه نیز بسیاری از خودروسازان بزرگ جهان سراغ تولید مدل هایبرید رفته‌اند و رقابت جذابی به نفع محیط زیست در این زمینه شکل گرفته است.
هیبریدی در شکل‌های متنوع
خودروهای هایبرید ترکیبی از موتور احتراق داخلی و موتور الکتریکی و در دو گروه اصلی دسته‌بندی می‌شود:
- هیبریدی سِری
در این مدل از خودروهای هایبرید (دونیرو)، از موتور احتراق داخلی برای تولید انرژی الکتریکی و شارژ باتری‌ها استفاده می‌شود و برق به موتور یا موتورهای الکتریکی رسانده می‌شود تا به‌طور مستقیم چرخ‌ها را به حرکت وادار کند. این دسته از هیبریدی‌ها، بیشتر مناسب استفاده برای مسافت‌های کوتاه و سرعت‌های پایین هستند. برخی از خودروهای کار، مثل دامپ تراک‌ها یا لودرهای فوق سنگین نیز برای کاهش استهلاک از این مدل استفاده می‌کنند.
- هیبرید موازی
در این گروه از هایبریدها که جدیدتر و به‌روزتر هستند، موتور احتراق داخلی و موتور الکتریکی می‌توانند به‌طور مستقل یا همزمان و ترکیبی موجب حرکت خودرو شوند و برنامه‌ریزی بهتر و متنوع‌تری برای حرکت دارند. این دسته از خودروهای هیبریدی، کارایی بهتری برای طی کردن مسافت طولانی و سرعت‌های بالا از خود نشان می‌دهند.
خودروهای سواری هیبریدی موازی خود به دو گروه تقسیم می‌شوند که شامل خودروهای هیبرید با باتری کوچک (HEV) یا خودروهای دارای باتری بزرگ شارژ شونده (PHEV) هستند.
هیبریدی خودشارژ (HEV)
این خودروها دارای باتری نسبتا کوچک مستقل هستند که توسط نیروی موتور بنزینی شارژ می‌شود و این باتری بیشتر حالت کمکی دارد و با استفاده از یک پیشران الکتریکی بر روی گیربکس، می‌تواند در آغاز حرکت یا لحظاتی که به گشتاور بیشتر نیاز است به حرکت خودرو کمک کند. خودروهای HEV مسافت‌های کوتاهی را می‌توانند صرفا با موتور برقی طی کنند.
پلاگین هیبرید (Plugin Hybrid)
خودروهای این گروه که نسبتا جدیدتر هم هستند دو ویژگی مهم ظاهری دارند. اول اینکه یک پکیج باتری بزرگ دارند که معمولا زیر خودرو نصب می‌شود و دوم اینکه از طریق پریزهای مخصوص (Plug In) با شارژر سریع یا شارژر خانگی، باتری اصلی خود را شارژ می‌کنند. پلاگین هیبریدها به خاطر همین باتری بزرگ می‌توانند مسافت بیشتری را تنها با استفاده از نیروی الکتریکی طی کنند و به همین خاطر برای مصارف درون شهری بسیار مناسب‌اند.
البته مدت زمان شارژ باتری از طریق پریز برق خانگی یا ایستگاه‌های شارژعمومی (فست شارژ) متفاوت است، اما در هر دو حالت، نیاز به استفاده از موتور احتراق داخلی در مسافت‌های کوتاه به حداقل می‌رسد. پلاگین هیبریدها می‌توانند مسیرهای روزمره شهری (از 2۰ تا 7۰ کیلومتر) را تنها با استفاده از باتری طی کنند و کمی قبل از اتمام شارژ باتری، موتور احتراق داخلی به طور خودکار روشن می‌شود تا باتری به صفر نرسد. به همین خاطر خودرو پلاگین هیبرید در صورت شارژ متناوب، ممکن است مدت‌ها در شهر نیاز به روشن شدن موتور بنزینی هم پیدا نکند.
خودرو تمام برقی (EV)
خودروهای کاملا برقی همچنان که از نامشان پیداست تنها با استفاده از باتری به عنوان منبع تغذیه و موتور الکتریکی به عنوان پیشران، حرکت می‌کنند.
جالب است که خودروهای برقی بیش از 100 سال پیش و تقریبا هم‌عصر با خودروهای احتراقی ابداع شدند اما به خاطر ضعف‌های تکنولوژی در آن زمان و فراوانی و همه‌گیری سوخت‌های فسیلی، تا مدت‌ها سهم بسیار کمی از بازار را در اختیار داشتند. در دو دهه اخیر اما به دلیل پیشرفت خیره‌کننده در زمینه تولید باتری‌های جدید و بروز بحران‌های نفتی، خودروهای برقی جایشان را در بازار باز کرده‌اند.
مقایسه عملکرد خودروهای برقی و هیبریدی
بعد از آشنایی کلی با عملکرد خودروهای هایبرید و تمام برقی، حالا نوبت به یافتن پاسخ برای این پرسش مهم است که کدام یک از این دو خودرو پاک، دست‌کم برای اقلیم و فرهنگ رانندگی در ایران انتخاب بهتری هستند؟
مقایسه عملکرد بین خودروهای هیبریدی و تمام برقی در چند حالت ممکن است:
- راندمان مصرف انرژی
علاوه بر این، استفاده از سیستم‌های بازیابی انرژی مانند سیستم بازیافت انرژی ترمز همانقدر که در خودروهای برقی از این سخت‌افزار به کار برده می‌شود در خودروهای هایبرید هم قابل استفاده است.
- مسافت و پیمایش
طبیعتا در خودروهای برقی هر چه از باتری‌های بزرگ‌تری استفاده شود، خودرو می‌تواند مسافت‌های طولانی‌تری را طی کند، اما طبیعتا شارژ باتری نیاز به زیرساخت مناسب دارد و در عین حال باید تعداد زیادی از ایستگاه‌های شارژ سریع برای تامین نیاز خودروهای پرتعداد ساخته شود.
به عنوان مثال، خودرو برقی تسلا مدل S با یک بار شارژ می‌تواند حدود ۶۰۰ کیلومتر مسافت را بپیماید باید در انتهای این مسیر حتما در ایستگاه شارژ قرار گیرد یا چند ساعتی را از برق خانگی استفاده کند. اما یک خودرو هیبریدی حتی در صورت نبود ایستگاه شارژ می‌تواند از موتور احتراقی خود بهره ببرد تا به یک زیرساخت مناسب برای شارژ برسد.
در عین حال باتری بزرگ در خودرو تمام برقی، خود به معنی سنگین‌تر شدن خودرو می‌شود و برای شارژ آن باید حتما از برق شهری استفاده کرد در حالی که در خودرو هایبرید، باتری کوچک‌تر می‌تواند به دفعات بیشتری با موتور احتراقی شارژ شود و در مدار باقی بماند و این کمبود را جبران کند.
- گستردگی زیرساخت شارژ در کشور
در دو سه سال اخیر از سوی دولت تلاش بسیاری برای تغییر نگاه در بازار و رویکرد مشتریان به سمت خودروهای پاک شده اما در زمینه زیرساخت لازم برای شارژ خودروهای برقی و هیبریدی، اقدامات گسترده‌ای صورت نگرفته است.
علاوه بر کمبود شدید ایستگاه‌های شارژ سریع، بسیاری از منازل نیز دارای پریز برق شهری در مشاعات و پارکینگ‌ها نیستند و این موضوع باعث نگرانی برای خریدارانی است که به دنبال خرید خودرو برقی یا هیبریدی هستند. در این حوزه اما شانس خودروهای هیبریدی برای رفع این مانع بیشتر است و این گونه از خودروهای پاک می‌توانند از موتور احتراقی خود برای شارژ و حرکت خودرو استفاده کنند و نیاز سرنشین را هم برطرف نمایند.
این ویژگی در ایران با توجه به قیمت سوخت و در دسترس بودن پمپ بنزین در سراسر کشور، باعث برتری خودرو هیبریدی برای مصارف روزانه شهری و مسافرتی می‌شود.
- توان شتابگیری
مقایسه تولید نیرو و توان بین خودروهای برقی و هیبریدی نشان می‌دهد که هر دو نوع از این خودروهای پاک امکان تولید نیروی زیاد را دارند و در خودروهای هیبریدی توان خروجی موتور احتراقی به توان خروجی باتری اضافه می‌شود.
البته خودروهای برقی به دلیل داشتن موتورهای الکتریکی و ذخیره برق، شتاب بسیار خوبی دارند. مثلاً خودرو تسلا 3 می‌تواند در کمتر از ۴ ثانیه از حالت سکون به سرعت ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت برسد. همچنین خودروهای هیبریدی نیز با ترکیب دو منبع تولید نیرو، توان و شتاب مناسبی ارائه می‌کنند و نسبت به خودروهای برقی چندان کمبودی ندارند. به عنوان نمونه، خودروهای هیبریدی که همین حالا در کشوور مونتاژ می‌شوند با کمک برق و نیروی موتور احتراقی تا 510 نیوتن متر گشتاور هم تولید می‌کنند و شتاب 8 ثانیه را ثبت کرده‌اند.
- تأثیر شرایط اقلیمی بر خودروهای برقی و هیبریدی
در مناطق با گرمای بالا یا سرمای شدید، خودروهای برقی و هیبرید با مشکلاتی همچون کاهش عمر باتری، داغ شدن آن و افت عملکرد در سرما مواجه می‌شوند اما به دلیل وجود موتور احتراقی، این عوارض برای خودروهای هیبریدی کمتر است.
- دوام باتری در خودروهای هیبریدی و برقی
با پیشرفت در صنعت ساخت باتری، امروزه باتری‌های مورد استفاده در خودروهای برقی یا هیبریدی به حدود 10 سال می‌رسد اما چگونگی استفاده از باتری و نوع رانندگی می‌تواند در عمر باتری تاثیرگذار باشد.
به طور مثال رانندگی در مناطق کوهستانی و شیب تند یا در ترافیک پرحجم شهری، منجر به مصرف بیشتر از باتری و سیستم ترمز شارژشونده در خودروهای برقی و هیبرید می‌شود و ممکن است باعث کاهش عمر باتری و کارایی خودرو شود.
بنابراین با توجه به شرایط آب و هوایی و ترافیکی ایران، می‌توان گفت خودرو هیبریدی نسبت به خودرو برقی برای استفاده مناسب‌تر باشند. زیرا موتور احتراق داخلی آن می‌تواند کارایی خودرو در این شرایط سخت را بهتر کند.
- هزینه سرویس‌های اولیه
معمولا خودروهای برقی و هیبرید هزینه‌های اولیه متفاوتی نسبت به خودروهای سوختی دارند. این تفاوت‌ها به عوامل مختلفی مانند نوع خودرو، تکنولوژی استفاده شده، ویژگی‌ها و تجهیزات موجود و سطحی که از امکانات و لوکس بودن ارائه می‌شود و همچنین ظرفیت باتری بستگی دارد. در مقایسه با خودروهای بنزینی، هزینه‌های اولیه خودروهای برقی و هیبرید ممکن است بیشتر باشد اما در عوض، معمولاً هزینه‌های نگهداری و سوخت آنها کمتر است.
هزینه‌های نگهداری و تعمیرات خودروهای برقی و هیبریدی معمولاً کمتر از خودروهای سوختی است؛ چرا که موتورهای الکتریکی کمتر قطعات متحرک دارند و نیاز به نگهداری کمتری دارند. اما قیمت خودروهای برقی به دلیل قیمت بالا و تکنولوژی پیشرفته باتری‌های لیتیوم-یون معمولاً بالاتر است.
در مقابل، هزینه‌های نگهداری و تعمیرات خودروهای هیبریدی به خاطر وجود موتور احتراق داخلی، در رده متوسط قرار می‌گیرد اما از دیگر سو، هزینه سوخت فسیلی آنها به شکل چشمگیری کمتر از خودروهای بنزینی است.
با توجه به مزایای طولانی مدت مالی و محیطی، هزینه‌های اولیه بالاتر خودروهای برقی و هیبرید معمولاً با توجه به مشوق‌های دولتی و عوارض گمرکی اندک، قابل جبران و منطقی است.
- ایجاد آلودگی صوتی
اما خودروهای برقی هنگام حرکت، سروصدای کمتری نسبت به خودروهای بنزینی دارند و سرنشین هم لرزش کمتری را احساس می‌کند. بنابراین رانندگی با خودروهای برقی، آرامش بیشتری برای راننده و حتی عابران به همراه دارد.
بنابراین خودرو برقی به دلیل آلودگی صوتی کم در این مورد، یک امتیاز مثبت دریافت می‌کند و خودرو هیبریدی نیز منهای مواقعی که موتور احتراقی آن روشن نشده، خودروی ساکت و آرامی است و در محیط شهری و سرعت کم مطابق خودرو تمام برقی رفتار می‌کند.
- هزینه سرویس دوره‌ای و باتری و شارژ
هزینه نگهداری و تعمیرات خودروهای برقی به دلیل ساده‌تر بودن سخت‌افزار حرکتی کمتر از خودروهای بنزینی است و نیاز کمتری به سرویس‌های دوره‌ای دارد.
اما یکی از هزینه‌های اصلی برای خودروهای برقی، مربوط به باتری است. باتری‌های این خودروها، عمر مشخصی دارند و پس از چند سال باید عوض شوند. هزینه تعویض باتری می‌تواند به صورت قابل توجهی بر روی هزینه‌های در طولانی مدت تأثیر بگذارد
در عین حال هزینه دریافت برق شهری برای شارژ باتری‌ها یکی دیگر از هزینه‌های جاری است. این هزینه معمولاً کمتر از هزینه سوخت خودروهای با موتور احتراقی است، اما به هر حال هزینه‌ای است که باید در نظر گرفته شود.
- تاثیر خودرو هیبریدی و برقی بر محیط زیست
اگر چه خودروهای برقی به شکل مستقیم و ظاهری آلایندگی ندارد، اما تولید برق مورد نیاز آنها در نیروگاه‌ها می‌تواند منجر به تولید آلاینده‌ها شود. خودروهای هیبرید نیز نسبت به خودروهای بنزینی آلاینده کمتری تولید می‌کنند، چون مدام موتور آنها روشن نیست و موتور بنزینی آنها نیز کوچک و کم‌مصرف است.
از طرفی باتری خودروهای برقی و هیبریدی هم قابل بازیافت هستند و همچنان فناوری بازیافت آنها نیز در حال بهبود است.
خرید خودرو هیبریدی و برقی
انتخاب بین خودروهای هیبرید یا تمام برقی بستگی به نیازها و شرایط خاص متقاضی دارد. اگر به دنبال خودرویی با آلایندگی کمتر و هزینه‌های نگهداری پایین‌تر هستید، خودروهای برقی گزینه مناسبی هستند. البته برای استفاده از این نوع خودرو، نیاز به زیرساخت‌های مناسب شارژ است که در حال حاضر در بیشتر مناطق ایران هنوز فراهم نشده است.
بنابراین اگر نگران برد پیمایشی خودرو برقی و کمبود زیرساخت‌های شارژ دارید، خودروهای هیبرید انتخاب بهتری به نظر می‌رسند. این خودروها با ترکیبی از موتور احتراق داخلی و موتور الکتریکی، هم مصرف سوخت را کاهش می‌دهند و هم نگرانی از تمام شدن شارژ باتری در مسافت‌های طولانی را برطرف کنند. با توجه به روند رو به رشد تکنولوژی و توسعه زیرساخت‌ها، انتظار می‌رود که در آینده نزدیک، خودروهای برقی و هیبرید به گزینه‌های اصلی خریداران تبدیل شوند و سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص دهند. طبیعتا در انتخاب هر یک از این خودروها، لازم است نیازها، قدرت خرید و شرایط خاص هر فرد نیز مد نظر قرار گیرد.
همراهان عزیز نمایندگی ۷۷۷
با توجه به محدودیت ظرفیت ثبت نام، فرم زیر را پر کنید تا کارشناسان ما جهت ثبت نام قطعی باشما ارتباط برقرار کنند.
- بدون نظر
نویسنده:
آرش راهبر
ممکن است به این مطالب نیز علاقه‌مند باشید
